NS-OXY jako przełomowa alternatywa w leczeniu miazgi zębowej

Jak roztwór NS-OXY zmienia perspektywę leczenia miazgi?

Badanie przeprowadzone na modelach laboratoryjnych wykazało potencjalne zastosowanie roztworu nosowego zawierającego oksymetazolinę (NS-OXY) jako alternatywnego środka w leczeniu ekspozycji miazgi zębowej. Naukowcy porównali działanie NS-OXY z obecnym standardem klinicznym – 20% siarczanem żelaza (FS) oraz z poszczególnymi składnikami, koncentrując się na działaniu przeciwbakteryjnym wobec Rothia dentocariosa, bakterii związanej z głębokimi ubytkami próchnicowymi.

Badanie przeprowadzono na wyizolowanych szczepach Rothia dentocariosa, bakterii często występującej w głębokich ubytkach próchnicowych i związanej z infekcjami miazgi. Testy obejmowały analizę dyskową inhibicji wzrostu bakterii, pomiary spektrofotometryczne wzrostu bakterii w hodowli, oraz ocenę usuwania biomasy bakteryjno-krwistej w modelu sztucznej jamy zębowej z symulowaną ekspozycją miazgi. Dodatkowo przeprowadzono badania biokompatybilności na ludzkich komórkach macierzystych miazgi zębowej (hDPSCs).

Czy NS-OXY skutecznie zwalcza infekcje i zachowuje bezpieczeństwo?

Wyniki wykazały, że zarówno NS-OXY, jak i chlorek benzalkoniowy (BKC, jeden z konserwantów w NS-OXY) posiadały silniejsze działanie przeciwbakteryjne przeciwko R. dentocariosa niż standardowo stosowany siarczan żelaza. Testy inhibicji wzrostu bakterii na płytkach agarowych wykazały porównywalną strefę zahamowania wzrostu dla NS-OXY i BKC, znacznie większą niż w przypadku siarczanu żelaza. Interesującym odkryciem było to, że sama oksymetazolina (OXY) – główny składnik aktywny NS-OXY – nie wykazywała istotnego działania przeciwbakteryjnego, co sugeruje, że to BKC odpowiada za właściwości antybakteryjne preparatu.

W modelu sztucznej jamy zębowej, symulującym procedurę pulpotomii, NS-OXY skutecznie usuwał biomasę bakteryjno-krwistą z preparacji ubytku. Siarczan żelaza pozostawiał widoczne resztki biomasy, co może tłumaczyć przypadki resorpcji radiograficznej obserwowane w badaniach klinicznych. Dodatkowo, BKC zmniejszał ilość polifosforanu (polyP) – czynnika hemostatycznego pochodzenia bakteryjnego, który może przyczyniać się do nadmiernego tworzenia skrzepów krwi, co jest niepożądane podczas zabiegów na miazdze.

Badania biokompatybilności wykazały, że NS-OXY w rozcieńczeniu 1:10 oraz sama oksymetazolina w stężeniach 0,025% i 0,0125% były dobrze tolerowane przez komórki macierzyste miazgi zębowej, z aktywnością metaboliczną na poziomie około 80% w porównaniu do kontroli. Natomiast siarczan żelaza wykazywał wysoką cytotoksyczność nawet przy rozcieńczeniu 1:10, z aktywnością metaboliczną poniżej 14% w porównaniu do kontroli.

Jak NS-OXY łączy hemostazę z działaniem przeciwdrobnoustrojowym?

Mechanizm działania NS-OXY jako potencjalnego medykamentu miazgowego opiera się na dwóch głównych efektach: hemostatycznym (poprzez oksymetazolinę, która jako agonista receptorów α-1 powoduje zwężenie naczyń krwionośnych) oraz przeciwbakteryjnym (poprzez BKC, który działa jako środek przeciwdrobnoustrojowy). Takie połączenie właściwości może być korzystne w procedurach leczenia miazgi, gdzie kluczowe jest zarówno osiągnięcie hemostazy, jak i minimalizacja ryzyka infekcji bakteryjnej.

W badaniu podkreślono, że NS-OXY jest bezbarwny i bezwonny, o biokompatybilnym pH (5,81), co stanowi dodatkową zaletę w zastosowaniach klinicznych. Warto zaznaczyć, że NS-OXY zawiera także EDTA (edetate disodium), który może poprawiać skuteczność BKC w zakłócaniu błon komórkowych bakterii, co pozwala na stosowanie niższych stężeń BKC. Badacze zauważyli również, że BKC wykazuje najwyższą skuteczność przeciwbakteryjną przy pH zbliżonym do fizjologicznego, a NS-OXY użyty w badaniu miał pH 5,86.

W kontekście zastosowania klinicznego, badacze sugerują, że NS-OXY mógłby być aplikowany pozaustnie na małe, zwilżone naczynie, podobnie jak stosuje się formokrezol czy systemy wiążące. Szacuje się, że do osiągnięcia hemostazy podczas zabiegu pulpotomii zęba trzonowego mlecznego potrzeba około 0,05 ml 0,05% NS-OXY podanego za pomocą kulki bawełnianej lub mikropędzla, co stanowi jedynie ułamek objętości 1-2 ml, która wiązała się z poważnymi zdarzeniami niepożądanymi u dzieci poniżej 5 roku życia.

Czy NS-OXY to przyszłość w leczeniu miazgi?

Badacze sugerują, że NS-OXY może stanowić obiecującą alternatywę dla obecnie stosowanych środków w procedurach pulpotomii i bezpośredniego pokrycia miazgi. Jego zaletami są: lepsza biokompatybilność w porównaniu do siarczanu żelaza, skuteczne działanie przeciwbakteryjne oraz zdolność do usuwania biomasy. Jednak podkreślają oni również, że po zastosowaniu NS-OXY w celu osiągnięcia hemostazy, należy rozważyć przepłukanie jamy wodą, aby poprawić biokompatybilność.

Wyniki tego badania otwierają nowe możliwości w zakresie leczenia miazgi zębowej, sugerując, że repozycjonowanie leków stosowanych w innych dziedzinach medycyny, takich jak NS-OXY, może przynieść korzyści w praktyce stomatologicznej. Podejście wielomechanizmowe, łączące hemostazę z działaniem przeciwbakteryjnym, może przyczynić się do poprawy wyników leczenia i zmniejszenia powikłań związanych z procedurami na miazdze zębowej. Niezbędne są jednak dalsze badania kliniczne, aby w pełni ocenić skuteczność i bezpieczeństwo NS-OXY w zastosowaniach stomatologicznych.

Podsumowanie

Przeprowadzone badania laboratoryjne wykazały, że roztwór nosowy zawierający oksymetazolinę (NS-OXY) może stanowić skuteczną alternatywę dla obecnie stosowanego siarczanu żelaza w leczeniu ekspozycji miazgi zębowej. NS-OXY, wraz z zawartym w nim chlorkiem benzalkoniowym (BKC), wykazuje silniejsze działanie przeciwbakteryjne wobec Rothia dentocariosa niż tradycyjne metody. Preparat skutecznie usuwa biomasę bakteryjno-krwistą i charakteryzuje się dobrą biokompatybilnością z komórkami macierzystymi miazgi zębowej przy rozcieńczeniu 1:10. Mechanizm działania NS-OXY opiera się na połączeniu efektu hemostatycznego oksymetazoliny z przeciwbakteryjnym działaniem BKC. Roztwór jest bezbarwny, bezwonny, o biokompatybilnym pH 5,81, co zwiększa jego potencjał w zastosowaniach klinicznych. Choć wyniki badań są obiecujące, konieczne są dalsze badania kliniczne dla pełnej oceny skuteczności i bezpieczeństwa preparatu w praktyce stomatologicznej.

Bibliografia

Kumar Dhiraj, Pride Morgan, Mukherjee Kaushik, Jain Gaurav, Mutreja Isha and Jones Robert S.. The use of oxymetazoline-based nasal solutions to remove bacteria-blood debris and eradicate Rothia dentocariosa: an artificial cavity model study. BMC Oral Health 2025, 25(1), 14547-9. DOI: https://doi.org/10.1186/s12903-025-05791-z.